Pustaki szalunkowe: zastosowanie, wymiary, właściwości

Szalunek tracony z pustaków szalunkowych betonowych

W praktyce monolitycznego budownictwa betonowego jedną z częściej stosowanych metod formowania elementów żelbetowych jest wykorzystanie tzw. szalunku traconego z pustaków szalunkowych betonowych. W porównaniu z tradycyjnym deskowaniem rozbieralnym, pustaki szalunkowe – po zakończeniu prac betoniarskich – nie są usuwane z konstrukcji. W efekcie pełnią podwójną funkcję: w trakcie realizacji tworzą „formę” dla mieszanki betonowej, natomiast po zakończeniu procesu wiązania i twardnienia stają się trwałą częścią obiektu.

Zastosowanie szalunku traconego z pustaków betonowych przekłada się na szereg korzyści w procesie inwestycyjnym. Przede wszystkim zauważalnie skraca się czas montażu w porównaniu z klasycznym deskowaniem rozbieralnym – pustaki dostarczane są w postaci gotowych elementów, co ułatwia i przyspiesza prace na placu budowy. Kolejną zaletą jest zmniejszenie całkowitych kosztów robocizny – nie wymaga się bowiem demontażu deskowania, a odpadają też koszty jego magazynowania czy ewentualnego transportu zwrotnego. Sama technologia nie generuje ponadto nadmiernego zużycia materiałów, co wpisuje się w ideę proekologicznego budownictwa.

W praktyce wykonawczej pustaki szalunkowe betonowe znajdują szerokie zastosowanie m.in. przy wznoszeniu ścian fundamentowych, ścian piwnic, murów oporowych czy różnych elementów ogrodzeń. Po ustawieniu modułów pustaków i prętów zbrojeniowych – zgodnie z założeniami projektowymi co do kształtu i układu zbrojenia – wewnętrzne przestrzenie pustaków wypełnia się mieszanką betonową. W ten sposób formuje się jednorodną i wytrzymałą ścianę żelbetową, której elementy deskowania (tj. pustaki) zostają na stałe wbudowane w konstrukcję. Podczas użytkowania obiektu pustaki mogą dodatkowo pełnić funkcję warstwy izolacyjnej lub ułatwiać dalsze prace wykończeniowe.

Pustaki szalunkowe: właściwości

Pustaki szalunkowe, wykonane z wibroprasowanego betonu o wysokiej wytrzymałości, cechują się przede wszystkim trwałością oraz odpornością na obciążenia mechaniczne i działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych. Ich zastosowanie w charakterze szalunku traconego pozwala na eliminację etapu demontażu deskowania, co istotnie przyspiesza proces budowlany i usprawnia organizację prac na placu. Jednocześnie konstrukcja pustaków umożliwia zastosowanie dodatkowych wkładek zbrojeniowych (zarówno poziomych, jak i pionowych) zwiększających wytrzymałość oraz nośność realizowanych elementów. W praktyce budowlanej takie rozwiązanie stosowane jest powszechnie w fundamentach, murach oporowych, ścianach piwnic i wielu innych miejscach, gdzie wymagana jest solidna, odporna na obciążenia i czynniki zewnętrzne konstrukcja. Dodatkową zaletą pustaków jest możliwość układania ich zarówno na sucho, jak i z użyciem zaprawy, co ułatwia prowadzenie robót i ogranicza ilość odpadów.

Jak się wznosi ściany z pustaków szalunkowych?

Wznoszenie ścian z pustaków szalunkowych rozpoczyna się od odpowiedniego przygotowania i wypoziomowania fundamentu, na którym układa się pierwszą warstwę pustaków. Dzięki zastosowaniu jedynie cienkiej warstwy zaprawy bądź kleju można zazwyczaj ułożyć do pięciu warstw pustaków jednorazowo, natomiast przy układaniu „na sucho” zaleca się z reguły ograniczyć do trzech. W zależności od wymagań konstrukcyjnych do wnętrza pustaków wstawiane są pionowe oraz poziome pręty zbrojeniowe, co zapewnia właściwą nośność przyszłej ściany. Kolejnym krokiem jest wypełnienie wnętrza pustaków mieszanką betonową – do ścian niskich stosuje się zazwyczaj beton klasy C12/15, natomiast przy wyższych obiektach lub elementach mocniej obciążonych sięga się po wytrzymalszą mieszankę klasy C25/30. Ważnym etapem jest wibrowanie świeżego betonu, aby zapobiec powstawaniu pustek powietrznych i uzyskać jednorodną, dobrze zagęszczoną strukturę. Po zakończeniu zalewania i zagęszczania kontynuuje się układanie kolejnych warstw pustaków według tej samej procedury, aż do osiągnięcia żądanej wysokości ściany.

Czy pustaki szalunkowe się muruje?

Jak zostało to już wspomniane pustaki szalunkowe nie wymagają tradycyjnego murowania. Ich główną funkcją jest stworzenie formy dla betonu, który po związaniu stanowi jednolitą i wytrzymałą konstrukcję​. W zależności od projektu, mogą być układane na sucho (bez zaprawy) lub z zaprawą (maksymalnie 5 warstw na raz). Sposób wbudowywania prefabrykatów pokazano na rysunku 1.